Öksürük Nasıl Geçer? En Hızlı Öksürük Kesici Yöntemler

Öksürük Nasıl Geçer?

Öksürük, doğal ve sağlıklı bir refleks olarak kabul edilir. Çünkü öksürük, vücudun solunum yollarını mukus, duman ve diğer tahriş edici maddelerden arındırmaya yardımcı olur. 2 Toz gibi solunmuş olabilecek maddeleri ve solunum yollarında biriken aşırı salgıları temizleyebilir. Öksürük vücudun akciğerleri ve solunum yollarını temizleme şeklidir. 4 Ancak sürekli öksürmek ya da geçmeyen öksürük olumsuz etkilere yol açabilir. Uykunun bölünmesi, iş ve diğer aktivitelerin aksaması, sosyal hayattan izole olmak gibi nedenlerle bireyin yaşam kalitesini düşürebilir. 2 3 haftadan uzun süren açıklanamayan öksürük, altta yatan bir tıbbi rahatsızlığın göstergesi olabilir. Böyle bir durumda mutlaka doktora başvurmanız önerilir.⁴

Kısa süreli ya da farklı bir deyişle akut öksürüğün en yaygın nedeni grip ve soğuk algınlığı gibi üst solunum yolları enfeksiyonlarıdır. Viral enfeksiyonlar, nefes borusunun ya da akciğerlerin iltihaplanmasına neden olabilir. Kronik öksürük şikayetinden farklı olarak bu durum 2-3 hafta içinde kendiliğinden geçebilir.⁴

Kronik öksürük ise 8 haftadan uzun süre ile görülen uzun süreli öksürük türüdür. Altta yatan farklı bir rahatsızlığa bağlı olarak gelişebilir. Ancak diğer bazı etkenler de öksürük refleksinin hassaslaşmasına yol açarak kronik öksürük problemine neden olabilir.⁴ Kişi, öksürüğü geçirmek için et suyu ya da çay gibi ılık sıvılar tüketebilir, süt ürünlerinde kaçınabilir, alkol tüketimini bırakabilir, duş buharını soluyabilir.⁶ Peki öksürüğü ne keser? En hızlı öksürük kesici yöntemlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Yaşam Alanınızı Temiz Tutmak

Bazı duman ve buharlara maruz kalmak, boğazda ve solunum yolunda iltihaplanmaya ve öksürüğe neden olabilir.¹³ Toz, polen ve küf de alerjisi olan bireylerin öksürüğünü tetikleyen unsurlardan bazılarıdır. Çarşafları sıcak suyla yıkamak, evi hepa filtreli bir süpürgeyle süpürmek, perde ve pencereleri detaylıca temizlemek, öksürük şikayetinin hafiflemesini ya da tamamen ortadan kalkmasını sağlayabilir. Eğer kirleticilerin yoğun olduğunu düşünüyorsanız hava temizleyici cihazlardan da faydalanabilirsiniz. Bazı insanlar, oda spreylerindeki parfüm ve kokuların yanı sıra çamaşır deterjanlarına karşı da hassastır. Sinüsleri tahriş edebilen bu etkenler mukus üretimini artırarak öksürük problemine yol açabilir. Bu nedenle bazı bireyler için en hızlı öksürük kesici; evi temiz tutmak, bazı kokulardan uzak durmak ya da deterjan kullanım alışkanlıklarını değiştirmek olabilir.² Öksürüğü tetikleyen etkenin farkındaysanız, tahriş edici maddeye mümkünse maruz kalmamak; değilse maruz kalma oranını azaltmaya çalışmak önerilebilir.¹²

Yatış Pozisyonunuzu Gözden Geçirmek

Nazal akıntı, mukusun burnun arkasından boğaza damlaması olarak açıklanır ve bu durum kronikleştiğinde kuru öksürüğe neden olabilir. Yakın zamanda geçirilen bir enfeksiyondan ya da alerji tetikleyicisine sürekli maruz kalmaya bağlı olarak meydana gelir.¹³ Öksürük ne keser sorusuna verilebilecek yanıtlardan biri, yatış pozisyonunu tekrar ayarlamak şeklinde olabilir. Eğer öksürük, soğuk algınlığı ya da alerjilere bağlı olarak gelişiyorsa yastığı yükseltmek çözüm sağlayabilir. Ek yastık kullanmak, yatağın baş kısmını yükselterek eğim oluşturmak; öksürük şikayetinin azalmasına ya da tamamen geçmesine yardımcı olabilir.²

Beslenme Şeklinizi Yeniden Düzenlemek

Reflü, öksürüğün yaygın nedenlerinden biridir. Asit reflüyü tetikleyebilecek gıdalardan kaçınmak, bu durumu yönetmenin ve ona eşlik eden öksürüğü azaltmanın en iyi yollarından biridir. Bu nedenle bazı bireyler için en hızlı öksürük kesici, diyetin yeniden şekillendirilmesi olabilir. Asit reflüyü önlemek ve öksürük yakınmasını ortadan kaldırmak için alkol ve kafeinden uzak durmak; çikolata, turunçgiller, kızarmış ve yağlı yiyecekler, sarımsak, soğan, nane, baharatlar, domates gibi gıdalardan uzak durulması önerilebilir.²

Ortamdaki Havayı Nemlendirmek

Ortamdaki düşük nem miktarı hava yollarının kurumasına neden olarak, öksürüğe yol açabilir. Sıcak ve buharlı bir banyo yapmak; sıcak bir duşun ardından banyodaki buharı solumak, öksürüğe neden olan mukus ve tıkanıklığın gevşemesine yardımcı olabilir.^1,2 Çocuklarda kuru öksürüğün giderilmesi için de sıcak buhar işe yarayabilir. Sıcak suyu açıp, kapıyı kapatmak banyonun buharla dolmasını sağlar.² Bu ortamda yaklaşık 20 dakika kadar vakit geçirmek çocuklarda öksürüğün rahatlamasını sağlayabilir.16 Benzer bir şekilde, yapılan araştırmalar, saunanın da nemlendirici etkisi nedeniyle öksürüğe iyi geldiğini gösterir.²² Eğer yaşam alanınızdaki havanın kuru olduğunu düşünüyorsanız, peteklerin üzerine nemli havlu koymak ya da nemlendirici cihaz satın almak önerilebilir. Ortam nemlendirici cihaz kullanıyorsanız; küf, mantar ve bakteri oluşumuna yol açmadan önce filtrelerini düzenli olarak temizlemeyi ihmal etmeyin.² En iyi sonuçları elde etmek için iç mekanda nem düzeyinin %40 ila %50 arasında olmasını sağlayın.¹ Sıkça merak edilen “Öksürüğe ne iyi gelir?” sorusu, bu şekilde de yanıtlanabilir.

Sigarayı Bırakmak

Tütün dumanı öksürük için önemli bir tetikleyicidir, bu nedenle sigara dumanından (ve diğer çevresel tetikleyicilerden) kaçınmak hem yetişkinlerde hem de çocuklarda öksürüğün önlenmesine yardımcı olabilir.⁴ Tütünde bulunan binlerce kimyasalın bir kısmı kansere yol açar. Vücuda girdikten sonra bu kimyasalların çoğu, solunum yollarındaki toksinlerin filtrelenmesine yardımcı olan, tüy benzeri küçük yapılar olarak açıklanabilen siliaların işlevini kısıtlar. Tütün kullanımının siliaların hareketini yavaşlattığını ve hatta uzunluklarını azaltarak akciğerlere daha fazla toksinin girmesine neden olduğunu gösteren araştırmalar bulunur.¹⁰

Tütün ürünleri kullananlar arasında sıklıkla görülen öksürükten kurtulmanın yolu, sigara kullanımını bırakmak ve sigara dumanına olan maruziyeti azaltmaktır. Erken evrede kuru öksürük olarak görülen sigara kullanımına bağlı öksürük, ilerleyen aşamalarda balgamlı öksürük şeklinde gelişebilir.² Sigarayı bırakmak, “Öksürüğe ne iyi gelir?” sorusunun önemli yanıtlarından biridir.

Sıvı Tüketiminizi Artırmak

Yetişkinlerde ve çocuklarda en hızlı öksürük kesici çözümlerden biri de su tüketimini artırmaktır. Su, insan vücudunun tüm yaşamsal süreçlerinde yer alan temel bir beslenme faktörüdür ve aynı zamanda hava yolu homeostazisinde de çok önemlidir.¹¹ Öksürüğün yol açtığı tahrişin hafiflemesine yardımcı olan su aynı zamanda boğazda bulunan mukusun da incelmesini sağlar. Böylece kişi, öksürerek gidermeye çalıştığı mukusu bu şekilde de temizleyebilir.^8,15 Az su tüketmeye bağlı olarak görülen dehidrasyon da hava yollarını olumsuz etkileyen proinflamatuar medyatörlerin üretimini uyararak öksürüğe neden olabilir.¹¹ Dolayısıyla “Öksürüğü ne keser?” sorusuna yanıt olarak su da gösterilebilir.

Çocuklar bol miktarda sıvı içmeye teşvik edilmelidir. Kafeinsiz çay, et suyu veya limonlu sıcak su gibi ılık sıvılar, mukusun gevşemesine ve boğaz ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir.¹⁹ Meyve suyu gibi soğuk içecekler de öksürüğü hafifletebilir ve özellikle çocukların yeterince sıvı alması önemlidir. Ancak onlara öksürüğün geçmesi için gazoz veya portakal suyu gibi asitli içecekler verilmemelidir. Bu gibi gazlı içecekler, öksürük nedeniyle tahriş olmuş boğaz bölgesine zarar verebilir.¹⁶

Gargara Yapmak

Tuzlu su ile gargara yapmak genellikle boğaz ağrısı ile bağdaştırılsa da bu uygulama öksürüğün de hafiflemesini sağlayabilir. Peki gargara ile öksürük nasıl geçer? Tıpkı tuzlu su ile burun temizliği gibi gargara sırasında da bölgede ekstra nem oluşur. Nem, mukusu inceltebilir ve boğaz tahrişine neden olan etkenlerin yıkanmasını sağlayabilir. Dolayısıyla bazı durumlarda yalnızca tuzlu su ile gargara yapmak dahi öksürük şikayetinin azalmasına ya da tamamen ortadan kalkmasına yardımcı olabilir.⁸

Burnunuzu Temizlemek

Burun tıkanıklığı yetişkinlerde olduğu gibi bebek ve çocuklarda da yemeklere karşı isteksizlik yaratabilir. Bu nedenle özellikle emzirme dönemindeki bebekleri emzirmeden ya da beslemeden önce burnun uygun şekilde temizlenmesi önemlidir.²¹ Burnu temizlemek, öksürüğe neden olan mukus ve alerjenleri, burun pasajlarından ve sinüslerden temizlemeye olanak tanır. Yetişkinlerde burnu temizlemek ya da yıkamak için tuzlu su spreyleri ya da damlarlar kullanılabilir. Baş, lavabonun üzerine eğilmiş haldeyken bir burun deliğine tuzlu su sıkmak ve diğerinden akmasını sağlamak için özel geliştirilen preparatlar ya da ampul şırıngası kullanılabilir.² Eğer burun spreyi ya da damla yoksa ılık su ile de burun temizlenebilir. Bir su bardağı suya yarım çay kaşığı tuz ve dörtte bir çay kaşığı kabartma tozu ekleyerek elde edilen karışım, karıştırıldıktan sonra burun yıkaması için kullanılabilir.²¹

Temiz Hava Almak

“Öksürük nasıl geçer?” sorusuna verilebilecek yanıtlardan biri de temiz havaya çıkmak şeklindedir. Özellikle çocukların daha iyi hissetmesini sağlayan bu yöntem, öksürüğün hafiflemesine yardımcı olabilir. Dışarı çıkmadan önce hava durumuna uygun giyinmek ve sonrasında temiz havada 10, 15 dakika boyunca vakit geçirmek, öksürük şikayetinin ortadan kalmasını sağlayabilir.¹⁶ Bazı durumlarda ise soğuk havayı solumak öksürüğe yol açabilir. Bu, soğuk havanın solunum yollarındaki nemli ve hassas dokuların kasılmasına neden olmasından kaynaklanır. Soğuk hava aynı zamanda sıcak havadan daha kurudur ve tahriş edici etki gösterebilir. Bunların her biri öksürük refleksini başlatabilir. Daralan hava geçişlerini genişletmek ve nemli havayı akciğerlerden yukarı ve dışarı taşımak için vücut tepki gösterir. Bu durum öksürüğe yol açabilir.²²

En Hızlı Öksürük Kesici Yöntemler Nelerdir?

Ara sıra öksürmek, vücudun normal sağlıklı bir fonksiyonudur. Boğaz ve solunum yolları, tahriş edici maddeleri algılayan ve onları gidermeye çalışan sinirlerle donatılmıştır. Öksürük olarak açıklanan bu tepki neredeyse anlıktır ve oldukça etkilidir. Boğaz ve akciğerler, hava yolunu nemli tutmak; solunan tahriş edici maddelere ve mikroplara karşı koruyucu bir bariyer görevi gören ince bir örtü tabakasına sahip olmak için az miktarda mukus üretir. Seyrek öksürük, mukusun harekete geçmesine yardımcı olur ve vücut üzerinde hiçbir zararlı etkisi yoktur. Öksürük ayrıca kazara solunan istenmeyen parçacıkların vücuttan hızla uzaklaştırılmasına da olanak tanır.¹³

Öksürüğü durdurmanın en iyi yolu ya da farklı bir deyişle en hızlı öksürük kesici altta yatan nedeni tedavi etmektir.2 Bu; alerji, reflü, enfeksiyon gibi rahatsızlıkların tedavi edilmesi ile olabileceği gibi sigara kullanımını bırakmak, başkalarının dumanını solumamak ya da hava kirliliği gibi etkenlerden korunmak şeklinde de olabilir.³ Ancak, öksürüğü hafifletmek ve yatıştırmak için evde uygulanabilecek bazı yöntemler de bulunur.² Sıklıkla merak edilen “Öksürüğü ne keser?” sorusuna şu şekilde de yanıt verilebilir:

Bal Tüketmek

Öksürük ve boğaz ağrısı için geleneksel bir ilaç olarak tanımlanabilen bal, bazı durumlarda öksürüğü etkili bir şekilde hafifletebilir. 2 çay kaşığı kadar balı tek başına, bitki çayına karıştırarak ya da limonla karıştırarak tüketmek, doğal öksürük kesici yöntemlerin başında gelir. Bal, boğaz bölgesinde yatıştırıcı etki gösterirken limon da ilgili bölgenin rahatlamasına yardımcı olabilir. Ancak 1 yaşından küçük bebeklerde en hızlı öksürük kesici olarak kesinlikle bal kullanılmamalıdır.¹ Bu durum; vücudun sinirlerine saldıran ve nefes almada zorluk, kas felci ve hatta ölüme neden olan bir toksinin neden olduğu, nadir fakat ciddi bir hastalık olan botulizm riski içerir.^5,15

Zencefil Yemek

Antiinflamatuvar yeteneklere sahip olan zencefil, halk arasında kuru öksürük kesici olarak da bilinir.⁶ Araştırmalar, zencefil kökü içindeki bazı saflaştırılmış bileşiklerin, solunum yollarını sıkılaştıran kasları gevşetebildiğini gösterir.⁸ Ayrıca zencefilin soğuk algınlığını önlemeye yardımcı olabileceğini öne süren bazı çalışmalar da bulunur.⁷ Öksürük kesmek için zencefil çiğ olarak tüketilebileceği gibi zencefil çayı da iyi bir seçim olabilir. Sıcak sıvı boğazdaki tahrişi, kuruluğu ve mukus üretimini azaltabilir.¹ Bunlara ek olarak öksürük kesici bitkisel karışım olarak zencefil kökü, bal eklendikten sonra sıcak çayın içinde karıştırarak da tüketilebilir.⁸

Probiyotik Almak

Probiyotik kullanımı öksürüğü direkt olarak gidermese de bağırsaktaki bakterileri dengeleyerek bağışıklık sistemini güçlendirebilir.⁶ Yayınlanan bir araştırma, probiyotik açısından zengin beslenmenin çocukların solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma sayısını azaltmaya yardımcı olduğunu ve bunun da dolaylı olarak öksürüğü azaltabileceğini gösterir.¹⁴ Doğal yoğurt, kefir, boza, şalgam, turşu, lahana çorbası gibi pek çok besin probiyotikler açısından zengindir. Eğer gıdalar yoluyla yeterince probiyotik alamadığınızı düşünüyorsanız, gıda takviyesi kullanmayı düşünebilirsiniz.⁶

Ananas Tüketmek

Ananasın kendisi doğal öksürük şurubu olmasa da ananasın sapında ve kendisinde bulunan bir enzim olan bromelain, öksürük kesici olarak bilinir. Bu enzim, öksürüğü bastırmaya yardımcı olabilir. Bromelain enziminden en iyi şekilde faydalanmak için bir dilim ananas yemek ya da taze ananas suyu içmek önerilebilir. Ek olarak ananasın öksürük ve mukus üretimini artırabilen sinüzit ve alerjiye dayalı sinüs sorunlarının hafifletilmesine yardımcı olabileceğini gösteren bazı kısıtlı çalışmalar da vardır.¹ Antiinflamatuar özelliklere sahip olan ve aynı zamanda mukolitik özelliklere de sahip olabilen bu enzim, mukusu parçalayıp vücuttan çıkarabilir.⁶ Bromelain gıda takviyesi şeklinde de alınabilir. Bromelain potansiyel bir alerjendir ve aynı zamanda yan etkilere neden olabilir ve ilaçlarla etkileşime girebilir.⁶ Bu nedenle kan sulandırıcı ilaç kullanan bireylerin bu takviyeyi almaması önemlidir.¹ Hamilelikte öksürük tedavisi için doktora danışmadan ilaç, gıda takviyesi ya da bitkisel ilaçların alınmaması gerekir.

Nane Yemek

İyileştirici özellikleri ile bilinen nane yaprakları, soğuk algınlığı belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Nane çayı içmek ya da nane buharını solumak, bitkisel öksürük kesici etki gösterebilir. Öksürüğü nane buharı ile hafifletmek için, yaklaşık bir bardak kaynamış suya 7 veya 8 damla nane esansiyel yağı eklenmelidir. Başın üzerine bir havlu örttükten sonra doğrudan suyun üzerinde derin nefes almak, nane buharını solumak için iyi bir yöntem olabilir.¹

Hatmi Kökü Çayı İçmek

“Öksürüğe ne iyi gelir?” sorusuna cevap olarak hatmi kökü yanıtı verilebilir. Hatmi kökü, öksürük ve boğaz ağrısına karşı uzun yıllardır kullanılan en hızlı öksürük kesici bitkilerden biridir.⁶ Yapılan bir araştırma, hatmi bitkisinin boğaz ve sinüslerdeki tahriş olmuş dokular üzerindeki rahatlatıcı etkisi nedeniyle öksürüğü azaltmada etkili olduğunu gösterir.¹ Bitkide bulunan ve boğazı kaplayan yapışkan ve kalın bir madde olan müsilaj, öksürüğe bağlı olarak gelişen tahrişi hafifletebilir. Hatmi kökü kurutulmuş bitki veya poşet çay olarak mevcuttur. Kişi her ikisine de sıcak su eklemeli ve hemen içmeli veya önce soğumasını beklemelidir. Hatmi kökü suda ne kadar uzun süre demlenirse, içecekte o kadar fazla müsilaj olur.⁶

Kekik Yemek

2021 yılında yapılan bir araştırma, kekik ve sarmaşık bitkisinden oluşan bir ekstraktın hem akut öksürüğü hem de öksürüğün şiddetini azaltmaya yardımcı olabileceğini gösterir.⁹ Kekik yapraklarında bulunabilen flavonoidler, öksürüğe bağlı olarak gelişen iltihabı azaltabilir ve boğaz kaslarını gevşetebilir. Kekik, çay şeklinde de tüketilebilir. Bunun için 2 çay kaşığı ezilmiş kekik yaprağı 1 bardak kaynar suya atılır ve ardından bardağın üstü kapatılarak 10 dakika kadar demlenir. Kekik çayı, süzüldükten sonra tüketilebilir.⁶ “Akut şekilde gelişen şiddetli öksürük nasıl geçer?” sorusu bu şekilde de yanıtlanabilir.

Zerdeçal Tüketmek

Öksürüğü ne keser sorusuna verilebilecek yanıtlardan biri de zerdeçaldır. Zerdeçalın antiinflamatuar özellikler gösteren aktif bileşiği olan kurkumin, öksürüğün hafifletilmesinde etkili olabilir. Zerdeçalı karabiberle karıştırmak, etkinin artmasını sağlayablir. Sözgelimi karabiberde yer alan ana bileşik olan piperin, zerdeçalın vücut tarafından emilimini destekler ve böylece zerdeçalın yararını artırabilir. Zerdeçal, çay şeklinde de tüketilebilir. Zerdeçal çatına bir tutam karabiber ve biraz bal eklemek de en hızlı öksürük kesici yöntemler arasında sayılabilir.¹ Ancak 12 aylıktan küçük çocuklarda öksürük tedavisi için bal kullanılmaması, botulizm riski açısından son derece önemlidir.^1,5

Çorba İçmek

Antienflamatuar etkiye sahip olan şehriyeli tavuk çorbası gibi bazı çorba türlerinin sıcaklığı, boğaz ağrısını hafifletmeye yardımcı olurken aynı zamanda buharlaştırıcı etkisi ile burun kanallarında yer alan mukusun gevşemesine destek olur. Öksürük çoğu zaman mukusun boğazın arkasına akmasına yol açan geniz akıntısından kaynaklandığı için, burun kanallarının açılması, öksürüğün de rahatlamasını sağlayabilir. Dolayısıyla öksürüğü ne keser sorusuna yanıt olarak çorba da verilebilir.²⁰

İstirahat Etmek

Hem yetişkinlerde hem de çocuklarda iyileşmeyi desteklemek için bol bol dinlenmek ve uyumak önerilebilir. Eğer öksürük uykuya dalmayı güçleştiriyorsa uyumadan önce yukarıda sıralanan yöntemler denenebilir.¹⁹

Bitkisel Öksürük Şurubu Kullanmayı Denemek

Bakteriyel enfeksiyona bağlı olarak görülen öksürüğün giderilmesi için antibiyotik kullanımı gerekebilir. Ayrıca grip ve soğuk algınlığının belirtilerinin giderilmesi için bazı ilaçlar da doktor tarafından reçete edilebilir.¹⁸ Bu dönemde iyileşme sürecinin desteklenmesi için doğal çözüm yollarının yanı sıra bitkisel öksürük şuruplarına da başvurulabilir. bitkisel öksürük şurubu, mukozayı koruyarak tahrişi azaltır. Tahrişe yol açan etkenlerin mukozaya temasını önler. Mukusun nemli kalmasını destekleyerek, vücut dışına atılmasını kolaylaştırır. Öksürüğü baskılamadan yumuşatan bitkisel öksürük şurupları, boğazdaki sürtünmeyi azaltarak rahatsızlık hissini ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir.¹⁷

Tüm bunlara ek olarak sıcak içecekler içmek de öksürük şikayetinin gerilemesine ya da ortadan kalmasına yardımcı olabilir. Yapılan araştırmalar, sıcak içeceklerin öksürük başta olmak üzere bazı soğuk algınlığı belirtilerini hafifletebileceğini gösterir. Boğaz bölgesinde nemlendirici etki yapan ve solunum yollarındaki düz kasları gevşetmeye yardımcı olabilen bu içecekler arasında papatya, ıhlamur ve zencefil gibi bazı bitki çayları gösterilebilir.⁸

Geçmeyen ve/veya güçlü öksürük; uyku bozuklukları, baş ağrısı, larenjit, idrar kaçırma, sırt ve göğüs ağrısı ve hatta kaburga kırığına yol açabilir. Ayrıca öksürük; solunumu etkiliyorsa, öksürük sırasında kan görülüyorsa, titreme, 38 dereceden yüksek ateş, halsizlik, bitkinlik ve/veya dehidrasyon varsa acil servise başvurmanız önerilir.¹

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.