Geçmeyen Öksürük İçin Ne Yapmalı?

Geçmeyen Öksürük Nedenleri Nelerdir?

Geçmeyen öksürük nedenleri arasında ilk sırayı sigara içmek alır. Sigara içiyorsanız er ya da geç zararlı kimyasalların solunum yollarında yaptığı tahriş nedeniyle geçmeyen balgamlı öksürük sahibi olabilirsiniz. Sigaradaki kimyasallar geçmeyen gıcık öksürük gibi kronikleşen durumun yanı sıra bronşit, zatürre, amfizem ve kanser gibi çok daha ciddi sağlık problemlerine de yol açabilir. Geçmeyen kuru öksürük, sigara içenler için kaçınılmazdır. Sigara içmeyenler için ise geçmeyen balgamlı öksürük çok daha basit problemlerden kaynaklanabilir. “Geçmeyen öksürük için ne yapmalı?” sorusunun cevabı öksürüğün nedenlerinde gizlidir. Tedavi için inatçı öksürük nedenleri bulunmalıdır. Geçmeyen kuru öksürük nedenleri aşağıdakiler olabilir:

Geniz Akıntısı

Koku alma organı olan burun, aynı zamanda üst solunum yollarının önemli bir üyesidir. Nefes ile akciğerlere hava girmesini sağlar. Burun zarlarındaki mukus; havayı ısıtır, nemlendirir ve havadaki yabancı maddeleri tutarak akciğerlere ulaşmasını önler. Ancak burun zarları bu işlemi yaparken virüsler, alerjen maddeler ve havadaki kimyasallardan etkilenerek tahriş olabilir. Burun zarları tahriş olduğunda daha fazla mukus üretir ve yeni üretilen mukus daha ince, sulu ve akıcı bir kıvama sahiptir. Bu fazla mukusun bir miktarı boğazdan aşağıya damlar ve nazofarenks sinirlerini gıdıklayarak balgamlı öksürük meydana getirebilir. Geçmeyen balgamlı öksürük, rinit ve virüs kaynaklı enfeksiyonlar nedeniyle oluşabilir. Bu durum özellikle gece geçmeyen öksürük ve grip sonrası geçmeyen öksürük çeşitlerine yol açabilir.

Astım

Boğazda hırıltı ve nefes darlığı astımın doğal semptomlarıdır. Bazı hastalarda astıma bağlı sadece kuru öksürük görülebilir. Astım, akciğerlere hava taşıyan tüplerin geçici daralması olarak tanımlanan bronkospazmdan kaynaklanır. Bu durumda aşırı mukus üretilir ve tüpler daralır. Hava bu tüplerden geçerken ıslığa benzer hırıltılı bir ses çıkarabilir. Astım hastaları günün her saati öksürse de özellikle geceleri kalıcı inatçı öksürük ile karşı karşıya kalabilir. Alerjenlere, toza ya da soğuk havaya maruz kalmak alerjik öksürük oluşmasını tetikleyebilir. Doktor, geçmeyen öksürük nedeninin astım kaynaklı olabileceğinden şüphelenirse solunum fonksiyon testleri isteyebilir. Bu testin sonucuna göre tedaviyi düzenleyebilir.

Gastroözofageal Reflü Hastalığı

Gastroözofageal reflü hastalığı, mide içeriğinin yemek borusuna doğru ilerlemesi sonucu gelişen bir sindirim sistemi problemidir. En önemli belirtisi mide ekşimesidir. Buna ek olarak geğirme, ağızda ekşi tat ve ağız kokusu da görülebilir. Yemek borusundaki kapağından geçen mide asitleri yemek borusuna geçebilir ve buradaki sinirleri tahriş ederek öksürüğü tetikleyebilir. Genellikle öksürürken ağrı olmadığı için hiç geçmeyen öksürük nedeninin gastroözofageal reflü hastalığı olduğu anlaşılamayabilir.

Kronik Bronşit ve Bronşektazi

Bronşial tüpler havayı burundan akciğerlere taşır. Bu tüplerin kalıcı olarak iltihaplanması hava yolunun daralmasına ve aşırı mukus üretimine neden olarak kronik bronşit hastalığına yol açabilir. Genellikle sigara içmek ya da uzun süre yüksek dozda endüstriyel hava kirleticilere maruz kalmak kronik bronşite neden olabilir. Bronşektazi ise bronşial tüplerin duvarına zarar veren kronik inflamasyon sonucu meydana gelir. Her iki durum da geçmeyen öksürük ve balgam gibi belirtilere yol açabilir.

Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim (ACE) İnhibitörleri ile Tedavi

Yüksek tansiyon ve kalp yetmezliğinin tedavisinde kullanılan enalapril (Vasotec, jenerik), lisinopril (Prinivil, Zestril, jenerik) gibi ACE inhibitörleri bazı kişilerde geçmeyen öksürük nedeni olabilir. Antibiyotiğe rağmen geçmeyen öksürük, bu ilaçları kullanan kişilerin %10’unda yan etki olarak görülür. İlaçlara başladıktan genellikle 3 hafta ya da en geç bir yıl sonra inatçı kuru bir öksürük başlayabilir. ^{2 3}

Geçmeyen Öksürük İçin Ne Yapmalı?

Uzun süre geçmeyen öksürük, genellikle ciddi bir problemin belirtisi değildir. Ancak ilerlediğinde yaşamı tehdit eden sorunlara yol açabilir. Ayrıca uzun süren öksürük geceleri uykuyu bölebilir, uyku kalitesini olumsuz etkileyerek günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir. Peki, geçmeyen öksürük için ne yapmalı? Geçmeyen öksürük nedenine bağlı olarak aşağıdaki çözümler uygulanabilir:

Geniz Akıntısı Nedeniyle Oluşan Geçmeyen Öksürük İçin Ne Yapmalı?

Geçmeyen öksürük nedeninin geniz akıntısından kaynaklı olduğu düşünülürse doktora tarafından reçetesiz dekonjestan veya antihistaminik tabletler ve öksürük şurubu önerilebilir. Ancak bu ilaçlar bazı insanlarda kalp çarpıntısı ve uyku gibi yan etkilere neden olabilir. Doktor kontrolünde ilaçlar değiştirilerek kuru öksürüğün tedavisine devam edilebilir.(2) “Geniz akıntısı kaynaklı geçmeyen öksürük için ne yapmalı?” sorusuna cevap olarak “Evde tedavi yöntemleri uygulanabilir.” denilebilir. Sıcak duş almak ya da su ısıtıcısından çıkan buharı solumak mukusun atılımını artırarak rahatlama sağlayabilir. Tuzlu su ile hazırladığınız burun spreyleri de burundaki fazla mukusun dışarı atılmasına yardımcı olabilir. Geçmeyen öksürük bitkisel çözüm için boğazı rahatlatacak ıhlamur, zencefil, adaçayı ve nane çayları bal ile içilebilir. ⁴

Astım Kaynaklı Geçmeyen Öksürük İçin Ne Yapmalı?

Öksürük varyantlı astım için doktor önerisi ile albuterol (Proventil, Ventolin) gibi bir bronkodilatör sprey kullanılabilir. Ayrıca doktor, ek olarak flutikazon (Flovent), triamsinolon (Azmacort) veya budesonid (Pulmicort) gibi bir inhale kortikosteroid ilaçlar önerebilir.

Gastroözofageal Reflü Hastalığından Kaynaklanan Geçmeyen Öksürük İçin Ne Yapmalı?

Geçmeyen öksürüğün gasrtoözofageal refllü kaynaklı olduğundan şüphelenirseniz diyetinizden reflüye sebep olabilecek aşağıdaki besinleri çıkarmanız yeterli olabilir.

• Çikolata
• Nane
• Kafein içeren besinler
• Aşırı baharatlı besinler
• Sarımsak
• Soğan
• Portakal, mandalina, greyfurt gibi narenciyeler
• Alkol
• Sigara
• Domates
• Kızartmalar

Buna ek olarak porsiyonları küçültmek ve gün içindeki öğün sayısını artırmak gasrtoözofageal refllü semptomlarını azaltabilir. Yemek sonrası hemen uzanmaktan kaçının ve yatarken yastığınızı yükseltin. Tüm bunlara rağmen kuru öksürük devam ederse doktor kontrolünde mide asit üretimini baskılayan simetidin (Tagamet), famotidine (Pepcid), omeprazol (Prilosec) ve lansoprazol (Prevacid) gibi asit blokerlerini içmeyi deneyebilirsiniz.

Bronşit Nedeniyle Gelişen Geçmeyen Öksürük İçin Ne Yapmalı?

Bronşit nedeniyle gelişen geçmeyen öksürük için en iyi çözüm sigarayı tamamen bırakmak ve havayı kirleten kimyasal ajanlardan uzak durmaktır. Bunlara ek olarak doktor tarafından uzun etkili bronkodilatör içeren bir kortikosteroid ilaçlar önerilebilir.

Yüksek Tansiyon Nedeniyle Gelişen Geçmeyen Öksürük İçin Ne Yapmalı?

Bazı tansiyon ilaçları yan etki olarak kuru öksürüğe neden olabilir. Ancak bu ilaçlar oldukça etkilidir. Eğer öksürük hafifse doktorunuz ilaçlara devam etmenize karar verebilir. Ancak şiddetli öksürüklerde başka bir tansiyon ilacına geçilmesi önerilebilir. ^{2 4 5}

Geçmeyen Öksürük Neyin Belirtisi Olabilir?

Geçmeyen öksürük her ne kadar tedavi edilebilir bir sorundan kaynaklansa da alta yatan ciddi bir hastalığın da belirtisi olabilir. Tedavi edilmediğinde hayati tehdit eden geçmeyen öksürük nedenlerinin hızlı bir şekilde teşhis edilmesi oldukça önemlidir. Geçmeyen öksürük belirtisine neden olabilecek durumlar şunlardır:

• Akciğer kanseri: Geçmeyen öksürüğe sahip kişilerin yalnızca %2’sinde altta yatan neden akciğer kanseridir. Akciğer kanseri olan kişilerin ise neredeyse %57’sinde kuru öksürük vardır. Ancak kansere bağlı geçmeyen öksürüğü diğer nedenlere bağlı öksürükten ayırt etmek zor olabilir.
• Tümörler: Lenfoma gibi göğüsteki diğer tüm tümör çeşitleri kronik öksürüğe yol açabilir. Prostat kanseri, meme kanseri, kolon kanseri başta olmak üzere diğer kanser türleri akciğere metastaz yaparak geçmeyen öksürüğe neden olabilir.
• Akciğer hastalıkları: Amfizem, sarkoidoz, bronşektazi gibi akciğer hastalıkları kronik öksürüğe neden olabilir.
• Mantar enfeksiyonları: Koksidioidomikoz ve histoplazmoz gibi mantar hastalıkları geçmeyen öksürük gibi belirtiler verebilir.
• Yabancı bir cismi solumak: Çamaşır suyu gibi kimyasalları sürekli solumak hava yollarında alerjiye neden olabilir ve kuru öksürüğe yol açabilir.
• Kalp yetmezliği: Kalp yetmezliği akciğerlerde sıvı birikimine yol açar. Akciğerler fazla suyu atmak için sürekli öksürme refleksini tekrarlar ve bu durum kronik öksürüğe neden olabilir. ²

Geçmeyen Öksürük İçin Ne Zaman Doktora Gidilir?

Genellikle tedavi edilebilir bir durumun belirtisi olduğu için geçmeyen öksürük ciddi bir sorun yaratmaz. Ancak aşağıdaki belirtiler geçmeyen öksürük için acil tıbbi bakım gerektiğinin işareti olabilir:

• Yüksek ve uzun süreli ateş
• Balgam miktarında aşırı artış
• Tükürükten kan gelmesi
• Nefes darlığı
• Kilo verme
• Kaslarda zayıflık
• Nefes alırken hırıltı
• Aşırı yorgunluk ve halsizlik hissi
• İştahta azalma
• Baş dönmesi
• Öksürüğün kendisinden kaynaklanmayan göğüs ağrısı
• Gece terlemeleri²

Geçmeyen Öksürük İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Öksürüğünüz birkaç haftadan fazla sürerse aile hekimine gitmek tedavinin ilk basamağını oluşturur. Hekim; semptomları, yaşı, genel sağlık durumunu ve risk faktörlerini değerlendirerek kişiyi daha ileri düzey inceleme için göğüs hastalıkları uzmanına sevk edebilir. Göğüz hastalıkları uzmanı geçmeyen öksürüğe neden olan hastalığı teşhis edebilmek için aşağıdaki testleri yapabilir:

• Asit reflü testleri ile yemek borusunu kaplayan sıvının içindeki asit miktarını ölçer. Eğer bu miktar yüksekse kuru öksürüğün gasrtoözofageal refllü kaynaklı olduğunu düşünebilir.
• Ciğerlere giren ve çıkan hava akışını ölmek için bir akciğer fonksiyon testi olan spirometri testi yapabilir.
• Sindirim sistemi probleminden kaynaklı geçmeyen öksürük problemi olup olmadığını anlamak için yemek borusu, mide ve bağırsakları inceleyen endoskopi yöntemini deneyebilir.
• Öksürürken çıkarılan balgamdan kültür alarak öksürüğe neden olan bakteri ve virüsün varlığını tespit edebilir.
• Akciğer kapasitesini ölçmek içim solunum fonksiyon testleri yapabilir.
• Röntgen ve BT taramaları gibi görüntüleme testleri ile akciğer gibi solunum sistemi organlarını inceleyebilir. 
• Geçmeyen öksürüğün yabancı bir kimyasala karşı gelişip gelişmediğini önlemek amacıyla alerji testleri yapabilir.
• Geçmeyen öksürüğün vücutta herhangi bir enfeksiyon nedeniyle olup olmadığını anlamak amacıyla kan testleri yapabilir. ¹

Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.