Gece Öksürüğü Nedir? Gece Öksürüğü Neden Olur?

Gece Öksürüğü Nedir?

Canlılar, belirli bir savunma mekanizmasına sahip olarak dünyaya gelir. Göz kırpma, emme gibi refleksler hemen hemen bütün canlılarda doğuştan var olan özelliklerdir. İnsanların refleksleri diğer canlılar ile kıyaslandığında çok daha ileri vaziyettedir. Öksürük; akciğerleri ve bronşları enfeksiyon hastalıklarına karşı koruyan, balgam, toz, polen gibi zararlı maddelerin atılmasını sağlayan önemli bir koruyucu reflekstir. 2 3 Öksürük sırasında akciğerlerden hava dışarıya oldukça büyük bir kuvvetle atılır. Öksürük günün her saatinde görülebilir. Görülme zamanlarına göre öksürük gündüz öksürüğü, gece öksürüğü ve özellikle çocuklarda kusma ile birlikte görülen öksürük olarak 3 alt kategoriye ayrılabilir. 4 Ancak özellikle soğuk algınlığı gibi bir rahatsızlıktan sonra gündüz herhangi bir şikayeti olmamasına rağmen geceleri öksürük nöbetleri görülen kişilerin sayısı azımsanmayacak kadar fazladır. Geceleri artan öksürük nöbetleri genellikle yatıldığı anda başlar. Bazı vakalarda nöbetlerin uyku sırasında arttığı da görülür. 

Gece Öksürüğü Neden Olur?

Gece başlayan öksürük pek çok sağlık sorununun önemli bir göstergesi olabilir. Gece öksürme nedenleri solunum yoluyla alakalı olabilir. Bunun yanı sıra başka kronik rahatsızlıklar da geceleri başlayan öksürük krizlerinin nedenler arasında sayılabilir. Gece öksürük krizi nedenlerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Astım: Solunum yolunun kronik hastalıklarından bir tanesi olan astım, gece öksürüğünün en yaygın görülen nedenleri arasında sayılabilir.5 Astım genellikle gece başlayan öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı gibi semptomlarla karakterize olan kronik bir sağlık sorunudur. 6 
• Geniz akıntısı: Gece öksürüğünün yaygın görülen bir diğer önemli nedeni de geniz akıntısı, bir başka ifadeyle postnazal akıntıdır. 5 Geniz akıntısı, burunda ve boğazda olması gerekenden daha fazla mukusun birikmesi ve boğazın arkasında doğru damlaması sonucunda ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Geniz akıntısının semptomları arasında gece şiddeti artan öksürük, boğazın arkasında akıntı hissi, sürekli olarak boğazı temizleme ihtiyacı ve ses kısıklığı ilk sıralarda yer alır.7
• Enfeksiyon hastalıkları: Viral veya bakteri kaynaklı solunum yolu enfeksiyonları gece öksürük nöbetlerine neden olabilir. Özellikle çocukluk çağında burun, boğaz, kulakta görülen üst solunum yolu enfeksiyonları, öksürüğün temel nedenleri arasında sayılabilir. Yapılan bazı araştırmalara göre özellikle çocukluk çağında boğaz ağrısı ve burun akıntısı ile birlikte hastaların yaklaşık olarak %30 kadarında öksürük de görülmektedir.8
• Sinüzit: Yüz ve kafa kemiklerinin içerisinde sinüs adı verilen hava boşlukları bulunur. Bu hava boşluklarında normalde mukus üreten ince bir tabaka vardır. Sinüzit bu tabakanın iltihaplanması sonucunda ortaya çıkan, toplumda yaygın olarak görülen bir sağlık sorunudur. Mukus üreten tabakanın iltihaplanması sonucunda daha fazla mukus üretilir. Burun akıntısı, burun tıkanıklığı, yüz ağrısı, baş ağrısı gibi semptomlar, sinüzit belirtileri arasında ilk sıralarda sayılabilir. Sinüzitin yaygın olarak görülen bir diğer belirtisi ise geniz akıntısıdır. Sinüslerin iltihaplanması ve şişmesi sonucunda biriken fazla mukus burnun arkasında damlamaya başlar. Bu durum geniz akıntısına neden olur. Yatıldığında ise mukus akıntısı boğaza doğru devam eder. Bu nedenle gece ortaya çıkan öksürüğün nedenlerinden bir tanesi de sinüzittir.9
• Reflü: Gece öksürüğü her zaman solunum yolları ile ilgili olmayabilir. Bazı durumlarda reflü gibi sağlık sorunları da gece öksürüğüne neden olabilir. Yapılan bazı bilimsel çalışmalarda, uzun süre devam eden öksürük şikayeti bulunan kişiler değerlendirildiğinde yaklaşık olarak %25'inde reflü hastalığı olduğu görülmektedir.10 Reflü; mide sıvısının çeşitli sebeplerle yukarıya doğru geri kaçması sonucunda ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Geriye gelen mide sıvısının damlacıkları, öksürük refleksinin tetiklenmesine neden olabilir.11 Reflüye bağlı ortaya çıkan öksürük genellikle yemeklerden hemen sonra veya gece yatıldığında ortaya çıkar. 
• Alerji: Saman nezlesi gibi alerjik bir rahatsızlık, gece kuru öksürük görülmesinin nedenleri arasında yer alır. Alerji, bağışıklık sisteminin polen, toz, küf ve mantar gibi yabancı maddeleri uzaklaştırmak için verdiği bir savunma tepkisidir. 12 Alerjiye neden olan patojenler solunum yollarını ve burun mukozasını etkileyebilir. Bunun neticesinde burun tıkanıklığı, hapşırma, burun akıntısı, öksürük gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Alerjik öksürük hakkında daha fazla bilgi edinmek için tıklayın.
• Kalp yetmezliği: Gece öksürüğüne neden olan bir diğer kronik rahatsızlık da kalp yetmezliğidir. Kalp yetmezliği, çeşitli sebeplerle kalbin vücut için gerekli olan kanı pompalayamamasına bağlı olarak akciğerlerde ve diğer organlarda sıvı birikmesi sonucunda görülen bir sağlık sorunudur.13 Kalp yetmezliğinin belirtileri kişiden kişiye değişiklik göstermekle birlikte geceleri gelen öksürük, belirtiler arasında sayılabilir.

Gece Öksürük Krizine Ne İyi Gelir?

Gece tutan öksürük krizi, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Öksürüğün iyileşmesi için öncelikle altta yatan sebebin iyi belirlenmesi ve tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle öksürük şikayetinin nedeninin bulunabilmesi için alanında uzman bir doktor tarafından gerekli kontrollerin yapılması gerekir. Bunun yanı sıra bulunulan ortamda ve yaşam tarzında yapılan bazı değişikliklerle de gece başlayan öksürük nöbetlerini hafifletmek mümkün olabilir. Örneğin bol sıvı tüketmek boğazı rahatlatmaya ve öksürüğü yumuşatmaya yardımcı olabilir.14 Bunun yanı sıra bazı araştırmalar, tuzlu su içeren burun damlaları kullanmanın öksürüğü hafifletmeye yardımcı olabileceğini ileri sürmektedir.15

Gece Öksürüğü Nasıl Geçer?

Öksürük çoğu zaman birkaç gün veya hafta içinde kendiliğinden düzelir. Ancak 8 haftadan uzun süren öksürük durumunda kronik öksürük düşünülür ve buna göre tedaviye başlanır. Çocuklarda bu süre 4 haftadır.15 Çocuklarda 4 haftadan uzun süren öksürük durumunda alanında uzman bir doktora danışmak önemlidir. Eğer öksürük bir enfeksiyon hastalığından kaynaklanıyorsa doktor kontrolünde kullanılan ilaçlar yardımıyla öksürük krizinden kurtulmak mümkün olabilir. Öksürüğün kaynağı reflü, kalp yetmezliği, sinüzit gibi kronik bir rahatsızlık ise öncelikle öksürüğe neden olan hastalık tedavi edilmelidir.

Yetişkinlerde Gece Öksürüğü Nasıl Geçer?

Yetişkinlerde görülen gece öksürüğünün nedenleri arasında alerji, reflü, tütün ve tütün mamulleri kullanımı gibi faktörler ilk sıralarda yer alır. Peki yetişkinlerde gece öksürüğü nasıl geçer? Yetişkinlerde gece öksürüğünü hafifletmeye yardımcı olacak yöntemlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Gece geç saatte yemek yemek ve sonrasında yatmak, besinlerin sindirim sürecini zorlaştırır. Bunun neticesinde mide öz sıvısı geri kaçarak öksürüğe neden olabilir. Bu nedenle yemek yedikten sonra belirli bir süre besinlerin sindirilebilmesi için beklemek gerekir. Buna ek olarak gece öksürüğünün sebebi reflü ise yatak başını yükselterek yatmak, kilo vermek, yağlı ve baharatlı gıdalardan uzak durmak, alkol gibi asit içeriği yüksek içecekleri tüketmemek öksürüğün hafiflemesine yardımcı olabilir.15
• Öksürüğün sebebi alerji ise alerjiye neden olan toz, polen, küf gibi ajanları ortamdan uzaklaştırmak faydalı olabilir. Aynı zamanda doktor kontrolünde kullanılan ilaçlar da alerji semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir.15
• Sigara, yetişkinlerde gece öksürüğünün başlıca nedenlerinden bir tanesidir. Sigara dumanına maruz kalmaktan kaçınmak, gece öksürüğünü hafifletebilir.10
• Astım hastalarında, bulunulan ortamın havasının kuru olması astım ataklarını tetikleyebilir. Bu nedenle ortamın havasını nemlendirmeye özen gösterilmelidir.

Bebeklerde Gece Öksürüğü Nasıl Geçer?

Bebeklerde gece öksürüğü başta enfeksiyon hastalıkları olmak üzere alerji, astım gibi rahatsızlıklara bağlı olarak ortaya çıkabilir. 6 aydan küçük bebeklerde öksürük krizleri bebeğin yorulmasına ve yıpranmasına neden olabilir. Özellikle küçük bebeklerde doktorun önerisi olmadan öksürüğü kesecek herhangi bir ilaç kullanılmamalıdır.16 Bebek emiyorsa sık aralıklarla azar azar emzirmek faydalı olabilir. Bebeğin rahat nefes almasını sağlamak için ortamın havasını nemlendirmek de öksürüğü hafifletmeye yardımcı olabilir.

Çocuğun Gece Öksürüğünü Ne Keser?

Çocuklarda gece öksürüğünü kesmek için doktor kontrolü dışında ilaç kullanılması doğru değildir. Bu nedenle özellikle 4 haftadan uzun süren öksürük durumunda alanında uzman bir doktordan yardım almak gerekir. Buna ek olarak çocuğun öksürüğünü kesmeye yardımcı bazı yöntemler de mevcuttur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Banyoyu veya odayı buharla kapladıktan sonra çocukla beraber buharı solumak, çocuğun rahatlamasına yardımcı olabilir.16
• Bazı araştırmalara göre 1,5 yaşında büyük çocuklara bal yedirilmesi öksürüğün hafiflemesine yardımcı olabilir.17
• Geniz akıntısına bağlı ortaya çıkan öksürükte çocuğa bol su içirmek akıntıyı en aza indirmeye yardımcı olur.
• Aynı zamanda ılık suyla duş yaptırmak da çocuğun burundaki mukozanın incelmesine ve öksürüğün azalmasına yardımcı olabilir.3

Gece Öksürüğü Ne Kadar Sürede Geçer?

Öksürük genellikle 3-4 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşir. Ancak ilerleyen ve şiddeti artan bir öksürük durumunda vakit kaybetmeden alanında uzman bir doktora başvurmak gerekir.¹⁸

Tüm bunların yanı sıra “Balgamlı Öksürük Nedir?” ya da “Bebeklerde Öksürük Nedenleri” gibi konuları merak ediyorsanız içeriklerimize göz gezdirebilirsiniz. 

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.